Cái tên An Mã dịch theo tiếng Tày có ỹ nghĩa là "Mồ yên mả đẹp". Theo truyền thuyết mà người dân quanh hồ kể lại. Thời xưa, trong trận chiến tranh giữa nhà Lê và nhà Mạc, nhà Mạc thất thế nên các tướng lĩnh đã tháo lui về phía Bắc, khi đến động Puông, họ đã tự kết liễu ở trong động. Tiếc thương cho sự anh dũng của các tướng lĩnh, người dân đã lập nên đền An Mã để tưởng niệm nhà họ Mạc. Tuy nhiên, vì lo sợ nhà Lê sẽ tàn phá nên đã đọc trệch đi thành An Mã.
Theo Dulichhobabe.com
Động Nàng Tiên
Theo truyền thuyết, thủa xưa có 7 nàng tiên trên trời bay xuống tắm mát, vãn cảnh ở một con suối. Vui cảnh đẹp trần gian, mải tắm mát, vui chơi, trời tối lúc nào không hay. Các nàng tiên không kịp bay về trời. Lúc đó có một người trần thế đến suối này mò cua, bắt ốc, các nàng tiên nhìn thấy, sợ hãi nên chạy lên bìa rừng. Từ trên thượng giới nhìn xuống, Ngọc Hoàng thương tình, đã tạo ra một cái động để các nàng tiên trú ngụ qua đêm. Sau này, con suối đó được gọi là Khuổi Hai (suối trăng) và động đó là Động Nàng Tiên.
Để chứng minh cho truyền thuyết về Động Nàng Tiên, trong dân gian còn lưu truyền một câu chuyện: Một ông tổ họ Lý nọ ở xã Lương Hạ vác búa lên rừng tìm cây làm bắp cày. Lúc qua động, thấy các nàng tiên đang ngồi đánh cờ, phần vì ham mê cờ, phần vì sắc đẹp các nàng tên, ông đã nán lại, lấy cán búa làm ghế ngồi xem các cô tiên đánh cờ. Vì mải xem quá mà quên cả thời gian, trời tối không tìm được đường về. Ở nhà, vợ con, họ hàng đi tìm nhiều nơi không thấy, tưởng ông bị hổ vồ nên đã làm ma đưa tang. Còn ông, xem hết ván cờ vác búa ra về thì cán búa đã bị mối xông. Đến nhà, thấy rất đông người ở trong nhà, ông mới biết gia đình đã làm ma cho ông đã được 3 năm, nay tổ chức mãn tang...
Theo Vovgiaothong.vn
Tổng hợp: SGT Group.