227 lượt xem

Đỗ Quang

Đỗ Quang (1807 - 1866)

Danh nhân Đỗ Quang sinh ngày 25 tháng 9 năm Đinh Mão ( 1807) trong một gia đình khoa bảng. Năm 1827 ông được xung chức hành tẩu Bộ Binh. Khoa thi năm nhâm thìn 1832 ông thi đỗ tiến sĩ và lần lượt đảm nhiệm các chức: Tri phủ Diễn Châu, án sát Quảng Trị, Công Bộ Thị Lang, giám khảo trường thi, thăng chức Lang Trung, làm giảng quan, duyệt quyển thi đình, thự tham tri Bộ Lễ, ở vị trí nào ông cũng mang hết tài năng và tình cảm của mình chăm lo đời sống nhân dân, thương dân mất mùa đói khổ ông tự giảm thuế cho dân nên bị triều đình trách phạt, phải chịu tội đồ, khi phúc tra ông được minh oan, phục nguyên chức cũ.

Năm 1858 thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, trong 02 năm đầu của cuộc kháng chiến ông sát cánh cùng nguyên soái Trương Định dồn lương, đúc súng, phát triển lực lượng chống Pháp ở Gò Công, Gia Định, Chợ lớn. Giữ lúc cuộc kháng chiến đang dâng cao triều đình triệu hồi ông về kinh làm Tham tri Bộ Hộ, xung chức tuần phủ Nam Định. Ông uất ức không chấp hành mệnh lệnh triều đình và dâng sớ từ quan. Trong sớ có đoạn " trộm nghĩ tôi tầm thường kém cỏi không có tài cán gì, nhưng lâu nay quanh quẩn với dân vốn không nghĩ đến ngày được sống trở về, nay tôi được gọi về còn ý nghĩa gì ... như thế là tôi trên phụ Triều đình dưới phụ trăm họ tội đã rõ ràng không thể chối cãi, nếu nay tôi lại được nhận chức ở địa phương Nam Định biết nói sao đây, đối với công luận thiên hạ biết nói thế nào. Tôi còn chút làm người biết xấu hổ nên cúi đầu xin thu hồi lệnh đã ban bãi chức cho tôi được trở về với vườn ruộng để cho hả cái nỗi phẫn uất của nhân dân, để cho giữ được cái tiết liêm sỉ của hàng thần".

Sự nghiệp xuất chúng của ông thể hiện trong một số lĩnh vực như: nêu gương sáng về sự hiếu học. Về giáo dục ông được triều đình giao trọng trách phúc khảo thi hương, duyệt quyển thi đình, chủ khảo trường thi hương, kinh diên giảng nhật quan (Chức quan lo việc giảng kinh sách cho vua và các quan) được giao biên soạn sách, giữ chức Biên tu ở viện Hàn Lâm, làm Quản tu Quốc Tử Giám, là một trong các tác giả của 02 bộ sách Đại Nam Thực lục Tiền biên và Ngọc điệp và nhiều bài thơ hay lưu truyền cho hậu thế, 09 lần được cử đi trông thi các kỳ thi hương, thi hội, thi đình. Về chính trị ông đã giữ nhiều trọng trách của triều đình, từng làm tham tri 04 bộ, Bố chánh, Tuần phủ ở nhiều địa phương từ bắc vào nam, từ đó ông hiểu rõ chỗ mạnh yếu của bộ máy nhà nước, thấu hiểu hoàn cảnh của nhân dân. Về quân sự ông là người trong phe chủ chiến, người trợ giúp đắc lực sát cánh cùng Thống tướng Nguyễn Tri Phương và Bình tây Đại nguyên soái Trương Định , góp phần tích cực, lập nhiều chiến công, là người chiến sĩ tiên phong trong thời kỳ đầu chống thực dân pháp ở thế kỷ 19, mãi mãi được lịch sử lưu truyền. Di tích đình Phương Điếm và lăng mộ Đỗ Quang được xếp hạng di tích Quốc gia, tại thành phố Hồ Chí Minh và Hải Dương đều có đường mang tên Đỗ Quang, một người con ưu tú của quê hương đất nước.

Nguồn danang.gov.vn