.jpg)
Tiểu sử
Lê Quang Bí còn gọi là Lê Quang Bôn (vì chữ Bí cũng đọc là Bôn, nên có sách chép là Lê Quang Bôn), Văn thần nhà Hậu Lê (Mạc), tự Thuần Phu, hiệu Hối Trai. Dòng dõi Lê Cảnh Tuân, con Lê Nại, cháu Lê Đỉnh, cháu ngoại Võ Quỳnh, quê làng Mộ Trạch, huyện Đường An, tỉnh Hải Dương nay là xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
Lê Quang Bí sinh ra trong gia đình có truyền thống Nho học. Năm 27 tuổi, Lê Nại đã đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ - đệ nhất danh Trạng nguyên trong khoa thi lấy đỗ 55 tiến sĩ ở khoa thi Ất Sửu, niên hiệu Đoan Khánh 1 (1505) đời Lê Uy Mục. Lê Nại thi cả năm trường đều đỗ thủ khoa, sau làm đến chức Hữu thị lang bộ Hộ. Khi Lê Nại mất còn được truy tặng tước Đạo Trạch Bá.
Chú Quang Bí là Lê Tài và Lê Tài cũng nổi tiếng thần đồng về việc học; cùng thi kỳ đệ nhất khoa Ất Sửu (1505) với cha ông. Đến khoa Tân Mùi (1511) Lê Tài đỗ Hoàng giáp, làm quan Cấp sự trung ở bộ Lại.
Năm Bính Tuất 1526 ông đỗ nhị giáp tiến sĩ (hoàng giáp) 22 tuổi, đời Lê Cung Hoàng (黎恭皇; 1507-1527). Nhưng năm sau (1527), Mạc Đăng Dung (莫登庸) đảo chính, ông thành bề tôi nhà Mạc, làm Tả thị lang bộ Hộ.
Năm Mậu Thân 1548, ông đi sứ nhà Minh, bị vua Minh giữ lại không cho về. Suốt 18 năm bị đày ở Trung Quốc, ông vẫn giữ tiết tháo, không quị lụy khiến đám quan lại nhà Minh phải cảm phục tài đức. Vì thế ông được về nước.
Năm Bính Dần 1566, ông về đến nước nhà tóc đã bạc phơ (62 tuổi) khiến cả triều đình đều cảm động, Mạc Mậu Hợp phong ông làm Thượng thư bộ Hộ, tước Mộ Xuyên Hầu. Sau khi mất được truy tặng Thiếu bảo tước Tô Quận Công. Ông là tác giả sách Tư hương vận lục, trong đó có nhiều thơ vịnh sử, về các nhân vật trong thân tộc như: Lê Cảnh Tuân, Lê Nại...
Tác phẩm
Lê Quang Bí còn sáng tác tập thơ “Tô Công Phụng sứ”, gồm 24 bài thơ Đường luật, thuật lại chuyện Tô Vũ đời nhà Hán đi sứ sang Hung Nô, để gửi gắm tâm sự của mình.
Ngoài ra, ông còn một tập thơ khác, gồm một số bài thơ trong cuốn “Tư hương vận lục”, viết theo đề tài lịch sử và hoài cổ.
Hai bài thơ tiêu biểu của Lê Quang Bí trong tập Tô công phụng sứ ở Trung Quốc là:
Bắc Hải chăn dê
Cờ sứ vững cầm một cán không,
Mười thu nghìn dặm, tiết cô trung.
Đất Hồ, sương tuyết gầy mình hạc,
Đền Hán, ngày đêm nhớ mặt Rồng.
Bể Bắc ngày chầy dê chưa đẻ,
Trời Nam nẻo viễn nhạn khôn không
Khăng khăng chẳng chuyển lời vàng đá,
Bia tạc muôn đời tượng tướng công.
Cờ sứ vững cầm một cán không,
Mười thu nghìn dặm, tiết cô trung.
Đất Hồ, sương tuyết gầy mình hạc,
Đền Hán, ngày đêm nhớ mặt Rồng.
Bể Bắc ngày chầy dê chưa đẻ,
Trời Nam nẻo viễn nhạn khôn không
Khăng khăng chẳng chuyển lời vàng đá,
Bia tạc muôn đời tượng tướng công.
Gửi thư mượn nhạn
Khôn lấy mồi thơm dỗ tiết ngay,
Cho nên lưu lạc nước non này,
Bốn mùa đắp đổi kho trăng gió,
Một áng thừa lưa lộc tháng ngày.
Chẳng những lòng vàng trên bể Bắc,
Đã nguyền đầu bạc dưới đền Tây.
Tấc niềm bộc bạch hàng thư lụa,
Phó mặc bên trời chiếc nhạn bay.
nguồn: mobile.coviet.vn
