.jpg)
Tôn giả Xá Lợi Phất là ai mà được coi là Đệ Nhất Trí Tuệ
Xá Lợi Phất vốn trí tuệ thông minh xuất chúng từ trong bụng mẹ, từ khi còn bé đã có nhiều thuyết giảng, lời nói chững chạc, sâu sắc khiến nhiều người nể phục. Sau khi Đức Phật ngộ Đạo, Xá-lợi-phất cùng bạn thân là Mục-kiền-liên (sa. mahāmaudgalyāyana, pi. mahāmoggallāna) gia nhập Tăng-già và mang danh hiệu là "Trí tuệ đệ nhất".
Về Tôn giả Xá Lợi Phất, tôi tin là mọi người đều rất quen thuộc, đều nhớ rất rõ vị Tôn giả này, vì Tôn giả có một đoạn nhân duyên khiến cho người ta không thể quên. Cậu của Tôn giả Xá Lợi Phất, tên là Ma Ha Câu Hy La, thường cùng người chị (tên là Thu) biện luận với nhau; và mỗi lần biện luận như thế, người chị luôn là người thua cuộc, còn Ma Ha Câu Hy La luôn là kẻ thắng cuộc; nhưng sau khi người chị mang thai thì điều kỳ lạ đã xuất hiện.
Điều kỳ lạ gì? Bấy giờ, mỗi lần ông và người chị biện luận, thì ông luôn bị thua, trái lại người chị thì luôn được thắng. Do vậy mà Ma Ha Câu Hy La biết rằng: “Ồ! Chị mình trước kia không thông minh như vậy, bây giờ lại thông minh như thế; đứa trẻ trong bụng của chị chắc chắn là người có trí tuệ, nó đến giúp mẹ biện luận.”
Tôn giá Xá Lợi Phất là 1 trong 10 đại đệ tử của Phật. Ông có trí huệ hơn người ngay từ khi còn là bào thai.
Nguồn: Sưu tập
Ông liền nghĩ: “Ồ! Bây giờ mình phải đi học bản lĩnh! Nếu như không học thành tài, tương lai sau khi đứa cháu bên ngoại này sinh ra, mình thân làm cậu, là bậc tiền bối, mà lại biện luận thua cháu thì thật là xấu hổ, thật là mất mặt!” Thế là ông đi đến miền Nam Ấn Độ học pháp. Quý vị nói thử xem ông học như thế nào? Ông đọc sách, học pháp cả ngày lẫn đêm, học đến nỗi tóc không cắt, râu không cạo, móng tay mọc dài đến cả tấc cũng không cắt.
Vì sao không cắt? Không phải là ông cố ý không cắt! Ở đây, tôi không nói đến hiện tượng phổ biến của những thanh niên bây giờ là cũng để tóc dài, để râu dài, không gọn gàng tươm tất, cũng không học hành đàng hoàng nữa. Ông sở dĩ khác với những thanh niên này là vì ông không có thì giờ để tự chăm sóc, ngay cả cắt móng tay còn không có thì giờ; ông bận việc gì? Bận học—học cả ngày lẫn đêm!
Quý vị xem, đây mới thật sự là dụng công học tập! Vì học mà gác lại tất cả công việc khác, không có thì giờ cắt móng tay, không có thì giờ cạo râu, cắt tóc …; do vậy mà mọi người đều gọi ông là “Trường trảo phạm chí” (người Phạm chí móng tay dài).
Cứ thế, ông học thuần thục tất cả các học vấn biện luận của miền Nam Ấn Độ như y học, bói toán, chiêm tinh. Trở về nhà, ông liền đi gặp chị của mình; gặp chị, ông hỏi: “Cháu của em đi đâu rồi?” Chị trả lời: “Cháu của cậu đã đi xuất gia theo Phật rồi!”
Nguồn: Sưu tập
Vừa nghe nói cháu mình xuất gia theo Phật, ông liền khởi tâm tự cao tự đại, nghĩ rằng: “Ôi! Cháu của mình mới tám tuổi đã có thể đăng tòa thuyết pháp, tiếng tăm vang dội Ngũ Thiên, hết thảy năm nước lớn ở Ấn Độ đều chấn động, tất cả mấy trăm luận sư đều bại trận dưới tay nó! Một đứa trẻ thông minh như thế, làm sao có thể đi xuất gia theo một sa môn chứ? Thật là đáng tiếc!”
Ông khởi tâm kiêu ngạo như thế, liền muốn đi gặp Phật, ông nghĩ: “Mình đi xem thử vị sa môn này có bản lĩnh gì mà có thể gạt được đứa cháu thông minh như thế của mình làm đệ tử?”
Đến nơi, gặp được Phật, ông liền muốn đem tất cả phương thức ra tấn công Phật, nhưng nghĩ không ra một cách thức nào! Đã học suốt mười mấy năm trời ròng rã, móng tay cũng không buồn cắt, dự định trở về sẽ cùng cháu biện luận, đâu ngờ trở về lại không có đất dụng võ, đứa cháu đã xuất gia theo Phật. Bây giờ gặp được Phật, cũng không biết nên đem loại sách đã học nào ra biện luận để thắng được Phật; nghĩ tới nghĩ lui, rốt cuộc ông nghĩ ra được một cách là lập ra một tông chỉ với Phật.
Phật hỏi ông: “Ông lấy cái gì làm tông?” Ông trả lời: “Tôi lấy ‘bất thọ’ (không tiếp nhận) làm tông.”
“Bất thọ” nghĩa là cho dù Ngài có giảng cái gì, tôi cũng không tiếp nhận; Ngài nói cái gì, tôi cũng không quan tâm; tôi sẽ không tiếp nhận đạo lý của Ngài nói, để xem Ngài có biện pháp gì, Ngài nói đi!
Phật bảo: “Được! Ông lấy ‘bất thọ’ làm tông, thế thì ông có tiếp nhận được kiến giải ‘lấy bất thọ làm tông’ của ông không?”
Phật mới hỏi như thế đã làm cho ông cứng họng, không trả lời được. Nếu như nói “chấp nhận kiến giải của mình” thì đây là “thọ”; nếu như nói “không chấp nhận kiến giải của mình” thì căn bản sẽ không có tông!
Ông đã nói “lấy bất thọ làm tông”, đây chính là “kiến”, chính là tri kiến của ông. Nếu như bảo “bất thọ” (không thừa nhận) thì càng mâu thuẫn với chính mình, chứng tỏ điều mình nói không có đạo lý, giống như trồng một cái cây nhưng không có gốc! Nếu như nói “thọ” (thừa nhận) kiến giải của mình thì trên căn bản, tông chỉ này không thể đứng vững được.
Trước khi biện luận, ông đã đánh cuộc với Phật rằng: “Nếu như tôi biện luận thua, tôi sẽ cắt đầu mình đưa cho Ngài; nếu như Ngài thua, Ngài phải trả đứa cháu lại cho tôi.”
Vậy mà lần này bị thua xiểng niểng, ông nghĩ: “Đầu mà bị cắt xuống thì coi như xong đời, làm sao có thể như vậy được?” Nghĩ thế, ông liền bỏ chạy.
Chạy được khoảng 5-6 dặm, ông tự nghĩ: “Ai da! Mình là một nam tử hán, đại trượng phu, làm sao có thể nói mà không giữ lời được chứ? Mình đã nói nếu như mình biện luận thua thì sẽ tự cắt đầu của mình; bây giờ mình lại bỏ chạy, làm sao có thể như thế được? Ai da! Phải trở lại cắt đầu mình như đã giao ước mới đúng!”
Ông nghĩ như vậy, liền chạy trở lại, bảo với Phật cho mượn con dao: “Xin Ngài cho tôi mượn con dao!” (giới đao của các nhà sư dùng thời xưa).
Phật hỏi: “Ông cần dao để làm gì?”
Ông đáp: “Tôi đã lập ra điều kiện cho cuộc biện luận này với Ngài, bây giờ tôi thua rồi, tôi phải cắt đầu của mình đưa cho Ngài!”
Phật bảo: “Trong giáo pháp của Phật không có loại phương thức này! Ông thua, xem như xong, hà tất phải cắt đầu?”
Thế là Phật thuyết pháp cho ông; vừa nghe, ông liền đắc được Pháp nhãn tịnh ngay tại chỗ, mở được con mắt pháp. Mắt pháp vừa mở, ông biết được Phật pháp thâm diệu vô cùng: “Thì ra pháp ngoại đạo mà mình đã học nhiều năm như thế đều không bằng một phần vạn của Phật pháp!” Cho nên, ông không những không bắt cháu mình về, mà chính ông cũng xuất gia theo Phật. Cậu của Xá Lợi Phất có một nhân duyên đặc biệt như thế, cho nên tôi tin rằng ai ai cũng đều biết đến Tôn giả Xá Lợi Phất.
Xá Lợi Phất là tiếng Phạn, Trung Hoa dịch là “thu tử”; lại còn gọi là “châu tử” hay “thân tử”. Tại sao gọi là “Thu tử”? Vì cặp mắt của mẹ Tôn giả giống như mắt chim Thu Lộ, vô cùng xinh đẹp, cho nên được gọi là “Thu”. Chữ “Phất” trong Xá Lợi Phất chính là chữ “tử” (con); do đó “Xá Lợi Phất” có nghĩa là “Thu Lộ chi tử” (con của Thu Lộ).
Tại sao gọi là “Châu tử”? “Châu” là tên của mẹ Tôn giả, vì cặp mắt của mẹ Tôn giả giống như hạt châu, cho nên bà còn được gọi là “Châu tử”.
Tại sao gọi là “Thân tử”? Chính vì Tôn giả là một đứa con được tạo thành từ một phần thân thể của người mẹ.
Trí huệ của Tôn giả Xá Lợi Phất đứng vào bậc nhất, thần thông của Ngài cũng vô cùng quảng đại. Nói như thế chẳng phải là Ngài đứng nhất về trí huệ và đứng nhì về thần thông, không phải thế.
Vậy thì thế nào? Có một lần Ma Ha Mục Kiền Liên cùng Tôn giả đọ thần thông; đọ thần thông như thế nào?
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đi đến nơi nào thuyết Pháp, tất cả các đệ tử đều phải đi theo để được nghe pháp. Vì sao vậy? Vì nếu không đi theo để nghe thì sau này sẽ không thể nào được nghe lại pháp Phật đã giảng qua; bởi vào thời đó không có máy thâu âm giống như bây giờ, có thể thâu lại lời thuyết pháp của Phật, để nếu lần nầy mình không dự nghe thì lưu lại để sau nghe từ từ. Thời đó vẫn chưa có phương thức này, cho nên các đệ tử của Phật đều phải đi theo để nghe pháp;
Duy chỉ có một lần nọ, Xá Lợi Phất đang nhập định nên không đi theo. Ma Ha Mục Kiền Liên bảo: “Thôi được! Nếu Tôn giả không xuất định, tôi sẽ dùng thần thông làm cho Tôn giả xuất định!” Tôn giả Mục Kiền Liên thi triển tất cả thần thông của mình, muốn kéo Tôn giả Xá Lợi Phất đứng dậy, nhưng không những kéo không nổi Xá Lợi Phất mà ngay cả chéo áo của Tôn giả cũng không bị xê dịch. Quý vị nói xem, thần thông của Tôn giả Xá Lợi Phất quảng đại đến thế nào! Tôn giả Mục Kiền Liên vốn là thần thông đệ nhất, nhưng đến khi hai người “đấu pháp” với nhau thì Mục Kiền Liên không thể vượt qua Xá Lợi Phất, điều đó đủ thấy thần thông của Tôn giả Xá Lợi Phất thật là quảng đại!
Hòa Thượng Tuyên Hóa (Trích từ Kinh Pháp Hoa Lược Giảng)
Đức hạnh nhẫn nhịn của Tôn Giả Xá Lợi Phất
Tôn Giả Xá Lợi Phất đối với việc giáo pháp của đức Phật luôn tôn kính và phụng trì, đối với việc bố giáo chưa từng thối chí, chỉ đối với riêng mình thì vinh nhục khen chê đều chẳng lưu tâm, thảy đều nhường nhịn.
Xá-lợi-phất (zh. 舍利弗, sa. śāriputra, pi. sāriputta), cũng được gọi là Xá-lợi tử, "con trai của bà Xá-lợi (śāri)", là một nhà lãnh đạo tâm linh ở Ấn Độ cổ đại. Ông và Mục-kiền-liên là hai đệ tử tỳ-kheo gương mẫu nhất của Phật Thích-ca Mâu-ni và được xem là người có "đệ nhất trí tuệ" trong Tăng-già thời Phật sinh tiền. Năm sinh và năm mất của Xá-lợi-phất không được rõ, chỉ có tài liệu ghi ông mất vào tháng cuối của mùa mưa, năm 546 TCN.
Trưởng lão Xá-lợi-phất xuất thân từ một gia đình Bà-la-môn, là con trưởng của một gia đình thuộc thế cấp Bà la môn giàu nhất làng Upatissa, gần Nàlanda ngày nay. Upatissa cũng là tên được đặt cho ngài khi sơ sinh. Mẹ ngài tên là Sàrì. Trong bốn người con trai, ngài được mang tên của mẹ, trong khi một người em của ngài lại có tên của cha là Vagantaputra. Tôn giả có ba em trai và ba em gái, về sau đều theo ngài xuất gia đắc quả A La Hán. Những tiểu sử của các vị này đều được tìm thấy trong "Trưởng lão tăng kệ" và "Trưởng lão ni kệ".
Này các tỳ kheo! Trong giáo pháp ta không có giai cấp cao thấp, nhưng có bậc trưởng lão về pháp lạp và giới lạp, các ông phải cung kính, phụng sự. Các bậc trưởng lão ấy đáng được thọ sàng tòa đệ nhất, nước và thực phẩm đệ nhứt.
Nguồn: Sưu tập
Có một lần, khi đức Phật dẫn đại chúng đi bố giáo và trở về thành Xá Vệ.
Lúc đó nhóm đồ đệ của Lục Quần tỳ kheo, đã nhanh chân đến Kỳ Hoàn tịnh xá trước đức Phật và đại chúng, chiếm luôn những chỗ nghỉ ngơi tốt đẹp, ngay cả cư thất của Xá Lợi Phất cũng bị chiếm, họ lại nói:
“Chỗ này là chỗ của thầy chúng ta, chỗ này là chỗ của chúng ta.
Tôn Giả Xá Lợi Phất khi về đến tịnh xá thấy chỗ nghỉ của mình bị Lục Quần tỳ kheo đã ở trước, không còn cách nào khác, Tôn giả bèn ra gốc cây ngồi thiền qua đêm.
Sáng sớm đức Phật dậy, nghe dưới cây có tiếng ho hen, Ngài bèn hỏi:
– Ai ở đó? Sao không tịnh tọa trong phòng?
Xá Lợi Phất thưa:
– Bạch Thế Tôn! Con là Tôn giả Xá Lợi Phất, vì hôm qua có rất nhiều tỳ kheo theo đức Phật về tịnh xá, tất cả phòng đều có người, con tạm ngủ dưới gốc cây một đêm cũng không sao.
Đức Phật nghe xong, rất khen đức nhẫn nhượng của Tôn giả, nhưng Ngài cho họp các tỳ kheo lại và dạy:
– Các tỳ kheo! Ta hỏi các ông, trong giáo đoàn ta, người nào xứng đáng được thọ lãnh tòa thượng đẳng, nước thượng đẳng, ẩm thực thượng đẳng?
Các tỳ kheo ồn ào bày tỏ ý kiến:
– Đó là tỳ kheo xuất thân từ dòng vua chúa!
– Đó là tỳ kheo xuất thân từ dòng giáo sĩ!
– Tỳ kheo nào tu hành và có khả năng bố giáo mới xứng đáng được sang tòa hạng nhứt, nước và thực phẩm hạng nhứt.
Ngài Xá Lợi Phất là một trong 10 đại đệ tử của Đức Phật
Nguồn: Sưu tập
Sau khi nghe các câu trả lời lung tung, đức Phật nghiêm nghị bảo:
– Các tỳ kheo! Thuở xưa tại núi Tuyết có chim chá cô, con khỉ, con voi đồng ở chung. Tuy chúng là bằng hữu, nhưng vì thân thể, sức lực và trí khôn của mỗi con không đồng đều, nên mạnh ai nấy tự cao tự đại, không tôn kính lẫn nhau. Sau khi biết như vậy là sai trái, mới cung kính đối với loài lớn tuổi, và nghe lời răn dạy của hạng ấy, đến khi thân hoại mạng chung, chúng đều sinh vào đường lành.
– Các tỳ kheo! Các ông phải tôn kính bậc niên lão về pháp hạnh, hiện tại được người khen ngợi, về sau mới được sinh chỗ lành. Này các tỳ kheo! Trong giáo pháp ta không có giai cấp cao thấp, nhưng có bậc trưởng lão về pháp lạp và giới lạp, các ông phải cung kính, phụng sự. Các bậc trưởng lão ấy đáng được thọ sàng tòa đệ nhất, nước và thực phẩm đệ nhứt.
Đức Phật nói như thế, đại chúng đều hiểu ý, Xá Lợi Phất rất cảm kích, đại chúng cũng rất cảm kích.
Trong sự đời chúng ta luôn đua ganh, không ai nhường nhịn ai, ai làm trái ý đã nóng mắt, sẵn sàng sinh sự gây chiến. Có quá nhiều cuộc ẩu đả diễn ra chỉ vì một sự va chạm nhỏ, xích mích nhỏ, hoặc gây lỗi nhỏ... Nếu trong sự đời, ta cũng luôn có đức hạnh nhường nhịn, kính trên nhường dưới, sẵn sàng chịu thiệt và lấy đó làm phước báu, thì việc chuyển quá cơn sân hận hoặc xích mích sẽ dễ dàng hơn.
Quý vị xin nhớ bài học này như một bài về hạnh nhịn và nhường, và lời dạy của đức Phật rất rõ ràng để những trường hợp ứng xử không đúng không nên diễn ra tiếp.
Nguồn: Phatgiao.org.vn
