Nguyễn Phúc Hồng Bảo

Hoàng tử con trưởng vua Thiệu Trị, anh ruột Tự Đức, sinh ngày 29-4-1825. Hồi còn sống trong cung được phong là Kiến Phong Công. Sách Đại Nam chính biên liệt truyện chép "con trưởng (của vua Thiệu Trị) là Đinh Bảo, lúc đầu được phong Kiến Phong Công, sau phạm tội bị Phế làm dân, đổi theo họ mẹ". Nhưng sách của Orband thì cho rằng năm Thành Thái thứ 10 (1898) Hồng Bảo được truy tặng là An Phong Công.

Năm Thiệu Trị thứ 7 (1847), ông sinh con trai đầu lòng tên là Ưng Đạo, vua Thiệu Trị rất mừng, ẵm cháu nội trình diện với Thuận Thiên Hoàng thái hậu (vợ vua Gia Long). Việc này Hồng Bảo hi vọng sẽ được nối ngôi làm vua. Cũng năm này, Thiệu Trị mất, theo di chiếu thì Hồng Nhậm em ruột ông được lên làm vua. Theo sử và dư luận đương thời việc phế truất này là do ảnh hưởng của Phụ chánh đại thần Trương Đăng Quế một quan lớn có thế lực nhất lúc bấy giờ.

Tương truyền Tự Đức chính là con của Trương Đăng Quế do Quế tư thông với bà Từ Dũ vợ vua Thiệu Trị - Còn Trương Đăng Đản (Quang Đản) con Trương Đăng Quế sau cũng là một Phụ chính đại thần là chính con của Thiệu Trị.

Sau khi bị truất phế, Hồng Bảo tìm cách đoạt lại ngôi báu nhưng thất bại. Ông cho rằng việc phế lập này đều do Trương Đăng Quế chủ mưu, nên quyết chí báo thù và ông nguyện chỉ cần làm vua một giờ để mổ ruột họ Trương. Năm Mậu thân 1848 việc giành lại ngôi báu thất bại, ông bị bắt giam và cả gia đình bị quản thúc.

Năm Giáp dần 1854 ông liên kết với một số cận thần, vương tước và một số người nước ngoài lật đổ Tự Đức nhưng cũng thất bại nốt rồi bị thảm sát với cả gia đình. Sách Quốc triều chánh biên chép: "An Phong Công Hồng Bảo mưu nghịch rồi thắt cổ chết trong nhà giam, con trai con gái đều dự vào mưu phản nghịch ấy... Trước đó Hồng Bảo vì không được lập, lòng âm mưu lạ, lén thông đồng với người Tây bị phát giác, bắt được giải về kinh xét quả đúng như vậy. Hồng Bảo trong nhà giam tự tử, cải qua họ Đinh đều là họ mẹ cả".

Ông bị thắt cổ chết trong nhà giam năm 1854, hưởng dương 29 tuổi. Hồng Bảo chết, nhưng những trang thảm sử triều Tự Đức vẫn chưa chấm dứt. Đến năm Tự Đức thứ 19, Bính dần (1866) ba anh em Đoàn Hữu Ái, Đoàn Tư Trực, Đoàn Hữu Trưng khởi nghĩa chống Tự Đức nhằm lập con trưởng Hồng Bảo là Đinh Đạo (Ưng Đạo) lên làm vua. Cuộc khởi nghĩa thất bại, cả gia đình Hồng Bảo gồm 8 người là Đinh Đạo, Đinh Tự, Đinh Chuyên, Đinh Tương (con Hồng Bảo) Thị Thụy (mẹ Đinh Đạo) và hai đứa bé một trai, một gái (con Đinh Đạo) đều bị xử giảo. Sử chép "đứa con trai của Đinh Đạo mới 3 tuổi, bị thắt cổ đến 2 lần mà vẫn chưa chết, khi bỏ vào quan tài còn khóc oa oa".

Theo nguoikesu.