Ta thường nghe đến vùng đất Hà Tiên, một trong những nơi trù phú nhất của miền Tây nói riêng và Nam Bộ nói chung. Ban đầu, Hà Tiên vốn là một vùng đất rộng lớn bao gồm cả tỉnh Kiên Giang và các vùng lân cận, được gọi là tổng trấn Hà Tiên. Vậy ý nghĩa của tên gọi này là gì?
Trước hết, phải nói về lịch sử khai phá vùng đất Hà Tiên. Xưa kia, một người Hoa là Mạc Cửu do bất bình với triều đình nhà Thanh (vốn thuộc tộc Mãn) nên đã đem gia đình từ Phúc Kiến di chuyển xuống phía Nam, tới địa phận Kiên Giang bây giờ. Khi ấy, mảnh đất này gần Chân Lạp nên ông muốn xin hỗ trợ của họ, ngặt nỗi Chân Lạp lại đang có hỗn chiến. Sau, Mạc Cửu tự lập nơi đây thành một khu riêng biệt, mở cửa thúc đẩy giao thương, tạo thành một trung tâm trù phú. Năm 1708, do bị quân Xiêm thường xuyên quấy nhiễu, không đủ sức chống trả, Mạc Cửu quyết định thần phục chúa Nguyễn Phúc Chu, chính thức sáp nhập Hà Tiên vào nước ta.
Như vậy, Hà Tiên vốn là một vùng đất hoang sơ, không người sinh sống. Mạc Cửu và những người đầu tiên đặt chân đến đây đã phải đối diện với bao nhiêu hiểm nguy, trắc trở, từ cá sấu, cọp, beo… là những hung thần nổi tiếng của đất rừng phương Nam. Có thuyết cho rằng, chính vì sự hoang dã đó mà người dân đã kháo nhau là nhìn thấy thần tiên trên sông, bay qua lượn lại; bởi vậy mới có tên gọi Hà Tiên. Tuy nhiên cách giải thích này đã bị sách Nghiên cứu Hà Tiên bác bỏ vì không có căn cứ và thiếu cơ sở khoa học. Trong lịch sử Trung Hoa cũng có nhiều thần tiên ở sông, ở biển nhưng chưa bao giờ thấy cách dùng Hà Tiên, hoạ chăng chỉ có Tiên Hà là “dòng sông tiên” mà thôi. Vì vậy, khả năng cao cách viết Hán Tự 河僊 trong đó Hà (河) là sông và Tiên (僊) là thần tiên chỉ là phiên âm sau này.
Bài viết của Trần Minh Hiền có đề cập đến một giả thuyết hợp lý hơn, đó là tên gọi Hà Tiên bắt nguồn từ “Tà Ten”, một ấp cư dân cổ ở vùng đông bắc thị xã, tức tả ngạn sông Giang Thành. Khi xưa, người Khmer gọi sông này là “Tà Ten” (hay Prêk Ten) trong đó “Tà” và “Ten” đều có nghĩa là sông. Về sau chữ “Tà” được đọc thành “Hà” và chữ “Ten” được đọc thành “Tiên”, tạo nên tên gọi Hà Tiên như hiện tại. Xét việc vùng đất này xưa kia chịu ảnh hưởng của Chân Lạp thì điều này hoàn toàn hợp lý.
Ngày nay, Hà Tiên là một vùng thuộc tỉnh Kiên Giang, nổi tiếng với những thắng cảnh đẹp, trở thành một nơi thu hút khách du lịch gần xa.
Nguồn: TiengVietGiauDep