Trần Hiến Tông

Vua Trần Hiến Tông (1329-1341)

Trần Hiến Tông, tên huý Trần Vượng (sinh 17 tháng 5, 1319 – 11 tháng 6, 1341), là vị hoàng đế thứ 6 của triều đại nhà Trần trong lịch sử Việt Nam, trị vì trong 13 năm (1329 - 1341). Hiến Tông tuy được nhường ngôi trị vì nhưng việc điều khiển triều chính, kể cả việc dẹp loạn Ngưu Hống ở Đà Giang, đánh quân Ai Lao xâm phạm bờ cõi đều do Thái thượng hoàng Trần Minh Tông, cha ông đảm nhận. Sử thần Ngô Sĩ Liên bình luận về ông: Hoàng đế tư trời tinh anh, sáng suốt, vận nước thái bình, nhưng hưởng thọ không dài, chưa thấy làm được gì, đáng tiếc thay!.

Thân thế

Hiến Tông hoàng đế tên húy là Trần Vượng, là con trưởng của Minh Tông Duệ Hiếu hoàng đế, mẹ là Minh Từ Quý phi Lê thị. Tuy là con đầu lòng của Minh Tông, nhưng do mẹ là phi tần nên xét về chính danh ông vẫn chỉ là con thứ. Năm 1328, xảy ra vụ án xử tử Quốc phụ Huệ Vũ đại vương Trần Quốc Chẩn, cha của mẹ đích ông là Hiến Từ Tuyên Thánh hoàng hậu. Nguyên do Minh Tông muốn lập ông làm Hoàng thái tử, nhưng cha của Hoàng hậu là Huệ Vũ đại vương muôn chờ khi Hoàng hậu sinh rồi hãy lập con trưởng đích làm Tự quân, tránh lập dòng máu bên ngoài. Minh Tông do thương yêu Quý phi, tuy không nói nhưng có ý bực mình Huệ Vũ đại vương. Lợi dụng hoàn cảnh éo le đó, Cương Đông Văn Hiến Hầu là con của Tá thánh Chiêu Văn đại vương Trần Nhật Duật muốn đánh đổ Hoàng hậu để lập Trần Vượng làm Thái tử, mới đem của đút cho gia thần của Quốc Chẩn là Trần Nhạc khoảng 100 lạng vàng bảo Trần Nhạc vu cáo cho Quốc Chẩn có âm mưu làm phản. Quốc Chẩn bị bắt giam, Lê quý phi mẹ ông do muốn nhanh chóng lập ông lên ngôi mà hạ độc giết chết Quốc Chẩn. Ngày 7 tháng 2, năm 1329, Hoàng đế Trần Minh Tông xuống chiếu phong Trần Vượng làm Hoàng thái tử.

Trị vì

Nguồn: Sưu tập

Ngày 15 tháng 2, năm 1329, Minh Tông nhường ngôi cho Thái tử làm Thái thượng hoàng. Ông lên ngôi, tự xưng Triết Hoàng, đặt niên hiệu là Khai Hựu. Ông được cho là hoàng đế bù nhìn, do khi lên ngôi còn nhỏ, quyền hành thực tế ở cả trong tay Thượng hoàng, cho nên tuy có trị vì 13 năm nhưng Trần Hiến Tông không được tự chủ việc gì cả. Dưới triều Trần Hiến Tông, biên giới phía Bắc và phía Nam tương đối ổn định. Trong vòng 10 năm, nhà Nguyên có hai lần sứ giả sang Đại Việt vào các năm Tân Mùi (1331), Ất Hợi (1335), để thông báo hoàng đế mới lên ngôi và nhà Trần đã cho người sang chúc mừng. Thời gian trị vì của Hiến Tông, nhà Trần không tổ chức khoa thi nào để chọn nhân tài. Vào năm Đinh Sửu (1337), có xuống chiếu cho các quan trong triều cũng như ngoài các lộ, hàng năm xét những thuộc viên do mình quản lý, người nào siêng năng cẩn thận thì giữ lại, còn người nào không làm được thì truất bỏ. Từ năm Quý Dậu (1333) đến năm Mậu Dần (1338) chỉ trong vòng 6 năm, đã có nhiều thiên tai lớn xảy ra như lụt lội, bão gió, động đất. Vì vậy Trần Hiến Tông hạ lệnh cho các nơi lập kho lượng chứa thóc thuế để kịp thời cấp cho dân đói. Về Văn hoá và một số ngành khoa học như thiên văn, lịch pháp, y học vào thời gian này cũng có những thành tựu đáng kể. Dưới triều Trần Hiến Tông có Hậu nghi đài lang, Thái sử cục lệnh là Đặng Lộ người huyện Sơn Minh (Ứng Hoà, Hà Nội) đã chế ra một dụng cụ xét nghiệm khí tượng gọi là Lung Linh nghi, khi khảo nghiệm không việc gì là không đúng. Năm Khai Hựu thứ 13 (1341), ngày 11 tháng 6, ông qua đời, thọ 22 tuổi. Miếu hiệu là Hiến Tông, thụy hiệu là Thể Nguyên Ngự Cực Duệ Thánh Chí Hiếu Hoàng Đế. Lăng của ông là An lăng. Sau khi ông qua đời, Thượng hoàng Minh Tông chọn người con thứ của Hiến Từ hoàng hậu, Trần Hạo, làm người kế vị. Gọi là Trần Dụ Tông.

Tổng Hợp: SGT Group