Trần Kiện

Số phận của viên quý tộc phản bội

Giới quý tộc nhà Trần xuất hiện những kẻ hèn nhát, phản bội vương triều, phản bội dân tộc mà tiếng nhục còn lưu lại đến ngày nay. Trần Kiện là một trong những vị quý tộc đó.

Đền Trần Nam Định, nơi thờ 14 đời vua nhà Trần.

 Con trai của Trần Quốc Khang

Sử sách còn ghi, năm Đinh Dậu (1237), Trần Thủ Độ và vợ là Trần Thị Dung, vốn là hoàng hậu của vua Lý Huệ Tông, người đã sinh ra hai công chúa Thuận Thiên và Chiêu Thánh, lập mưu cho Trần Cảnh ( Trần Thái Tông) lấy vợ của Trần Liễu (anh ruột Trần Cảnh) là công chúa Thuận Thiên về lập làm hoàng hậu, cho dù lúc này Thuận Thiên đã có thai với Trần Liễu được ba tháng…

Người con mà Thuận Thiên mang thai trước khi trở thành hoàng hậu của Trần Thái Tông, sau được phong tước Tĩnh quốc Đại vương, là Trần Quốc Khang. Như vậy, xét về danh, Trần Quốc Khang là con đầu của Trần Thái Tông, nhưng thực ra thì Trần Quốc Khang là cháu gọi Trần Thái Tông bằng chú ruột.

Trần Kiện (? – 1285) là con của Tĩnh Quốc vương Trần Quốc Khang, được phong tước Chương Hiến hầu hay Chương Hiến Thượng hầu…

Tương truyền, ông có tướng mạo khôi ngô, đọc thuộc binh thư, giỏi việc bắn cung, cưỡi ngựa. Trên đường quan lộ, Trần Kiện được khen là người có tính khiêm nhường, nho nhã, độ lượng, được lòng dân. Do vậy, được triều đình tin tưởng cho thay cha lĩnh chức Tịnh Hải quân Tiết độ sứ và ban hôn với nàng Quỳnh Huy, con gái của Thái sư Chiêu Minh vương Trần Quang Khải, sinh con và được phong là Mặc hầu.

Gọng kìm phía nam

Năm 1285, quân Nguyên – Mông ồ ạt tiến công xâm lược Đại Việt. Chúng đánh theo nhiều hướng, phía bắc vào do Thoát Hoan và phía nam từ Chiêm Thành lên do Toa Đô chỉ huy. Trước thế giặc mạnh, quân dân Đại Việt đã ra sức chiến đấu chặn địch, nhưng nhiều trận phải lui quân để bảo toàn lực lượng.

Sau các trận đánh trên vùng sông Hồng và rút lui chiến lược về Thiên Trường, Trường Yên thành công, về căn bản, gọng kìm phía bắc của Thoát Hoan đã được quân dân Đại Việt tạm thời giải tỏa phần nào.

Tuy nhiên, còn một gọng kìm phía nam do Toa Đô chỉ huy, như một mũi dao hiểm đánh thốc lên thì nhà Trần chưa giải quyết được. Quân của Toa Đô tuy mỏi mệt, đói khát lâu ngày ở Chiêm Thành, nhưng chúng vẫn còn đông đến hơn 8 vạn quân và hàng trăm chiến thuyền.

Mặt khác, Toa Đô là một viên tướng giỏi, với lực lượng có những thủy quân tinh nhuệ làm nòng cốt, điều đó đòi hỏi Đại Việt phải có một biện pháp tương xứng để đối phó với gọng kìm phía nam này.

Nắm được thời thế, ngay từ đầu cuộc chiến, nhà Trần đã không coi nhẹ mặt trận phía nam. Tại Châu Hoan, Châu Diễn vẫn có hàng vạn quân đóng giữ, dưới quyền điều động của Tĩnh Quốc đại vương Trần Quốc Khang. Quân Đại Việt dồn trọng tâm phòng ngự vào các lộ Thanh Hóa, Diễn Châu, Nghệ An. Còn những vùng cực nam như Minh Linh, Bố Chính, Thuận Hóa thì hầu như bất khả thi trong việc phòng giữ, nên chỉ có một số ít quân lực được bố trí tại các vị trí này.

Khi chiến sự phía nam bắt đầu gay gắt, triều đình phái thêm Chương Hiến hầu Trần Kiện, dẫn một vạn quân vào Ái Châu tăng cường.

Binh lực mặt trận phía nam của quân Đại Việt không quá thua kém Toa Đô, lại có thế núi sông hiểm yếu dễ ém quân, nhưng về nhân sự thì có vấn đề.

 Số phận của viên quý tộc phản bội: Tiếp tay, chỉ điểm cho giặc

Tĩnh Quốc đại vương Trần Quốc Khang tuy là người chức vị cao nhưng tài trí có phần kém cỏi, không thể so bì với Toa Đô dày dặn trận mạc. Còn Chương Hiến hầu Trần Kiện, con trai của Trần Quốc Khang là người am hiểu binh thư, nhưng tâm địa nhỏ nhen, thiếu chí khí.

Đoàn thuyền chiến của Toa Đô tiến vào Nghệ An (hình minh họa).

Bất mãn với triều đình

Chương Hiến hầu Trần Kiện trước vì hiềm khích riêng, không chịu theo lệnh vua triệu tập vương triều để phân công nhiệm vụ chống giặc. Trần Kiện còn ở ẩn tại làng Nhân Mục, nói rằng học đạo Lão Trang.

Vua Trần thấy Toa Đô từ Thuận Hóa đánh ra, sai Trần Kiện vào nam là muốn Trần Kiện cùng cha mình chia sẻ khó khăn trong việc chặn giặc. Thế nhưng Kiện vốn đã có ý bất mãn triều đình, hầu như án binh bất động, chẳng giúp tình thế quân Đại Việt khá hơn. Do đó Toa Đô thuận đà tiến ra, thế như chẻ tre.

Tĩnh Quốc đại vương Trần Quốc Khang cho đại quân dần lui về giữ lộ Thanh Hóa, bao gồm các châu Thanh Hóa, Cửu Chân, Ái Châu.

Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật vừa rút lui từ Tuyên Quang về đến Thiên Trường không lâu đã được lệnh lên đường vào phối hợp. Chiêu Văn vương tuy có tài trí, nhưng bản thân chỉ có ít quân quyền nên cũng không có nhiều đất dụng võ.

Toa Đô kéo ra Nghệ An, gặp quân của Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật và tướng Trịnh Đình Toản chặn lại ở cửa quan Nghĩa An. Hai bên giao chiến một trận, nhưng lúc này Tĩnh Quốc đại vương Trần Quốc Khang và Chương Hiến hầu Trần Kiện đều không đem quân đến cứu kịp thời, khiến Chiêu Văn vương gặp bất lợi buộc phải lui quân.

Nhận thấy sự kém cỏi về năng lực của Trần Quốc Khang, Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn phải xin vua cho Thượng tướng thái sư Chiêu Minh vương Trần Quang Khải vào thay thế vị trí tổng chỉ huy lực lượng này.

Việc cử vị Thượng tướng Thái sư vào tăng cường cho mặt trận phía nam đủ cho thấy tầm quan trọng của chiến trường này trong sự nhìn nhận của triều đình nhà Trần.

Đầu hàng, cộng tác với giặc

Trần Quang Khải chưa vào đến nơi thì đã có tin dữ. Do binh lực tại chỗ không đủ, lại không có viện binh, không rõ tin tức của vua tôi nhà Trần, sợ hãi trước sức mạnh của quân Nguyên – Mông và không tán đồng sách lược của nhà Trần, Trần Kiện dao động bàn với Lê Tắc rằng: Thế tử bị Thiên tử chỉ triệu, chẳng chịu vào chầu, đến nỗi gây việc binh đao, nguy cơ sắp đến, thế mà còn chấp mê, chẳng tỉnh ngộ, nỡ để cho nhà tan nước mất hay sao?

Thế là trong lúc quân dân Thanh Hóa đồng lòng diệt giặc thì Chương Hiến hầu Trần Kiện manh tâm phản quốc, đem bọn Lê Tắc cùng hàng vạn quân bản bộ cùng binh khí và gia quyến đầu hàng và cộng tác đắc lực với kẻ xâm lược; dẫn đường cho giặc đánh vào Thanh Hóa. Đây là một tổn thất vô cùng to lớn đối với quân Đại Việt.

Trần Kiện nhiều lần chỉ điểm cho Toa Đô, khiến quân Đại Việt luôn bị gặp khó khăn và tổn thất. Thoát Hoan khen ngợi sự hàng phục của Kiện và ban thưởng xiêm áo, yên cương.

Quân Nguyên tiến đến địa phận hương Yên Duyên (Thanh Hóa ngày nay), gặp phải Đại toát Lê Mạnh dẫn binh lính và dân quân kiên cường chống trả, đẩy lùi được tiên phong địch. Lê Mạnh dẫn quân truy kích giặc đến tận bến Cổ Bút.

Ngay sau đó, với quân lực đông đảo hơn nhiều lần, Toa Đô liền tổ chức một cuộc tấn công mới, với sự tiếp tay chỉ điểm của Trần Kiện khiến cho Lê Mạnh phải rút lui.

Quân Nguyên đốt phá tan tác hương Yên Duyên để trả thù. Tinh thần chiến đấu ngoan cường dù không cân sức của quân dân Yên Duyên hoàn toàn đối lập với sự hèn nhát, bất nghĩa của tên quý tộc Trần Kiện.

Kết cục thê thảm của viên quý tộc phản bội

Là một quý tộc cao cấp của nhà Trần, được giao những trọng trách quan trọng, nhưng do hèn nhát, lại thêm những bất mãn với triều đình, Trần Kiện đã đầu hàng, cộng tác với giặc và kết cục là cái chết thê thảm, muôn đời bị nguyền rủa.

Trận Tây Kết, Hưng Đạo Vương thắng lớn (hình minh họa).

Không cản được đường giặc tiến ra

Ngày 9/3/1285, quân Nguyên – Mông tiến đến cầu Bố Vệ, tướng địch là Giảo Kỳ chỉ huy quân bơi giỏi lội qua sông tấn công quân ta. Tướng Đại Việt trấn giữ cửa ải là Đinh Xa, Nguyễn Tất Thông tử trận. Khi Toa Đô hùng hổ đánh chiếm các nơi ở Thanh Hóa thì Chiêu Minh vương Trần Quang Khải đến nơi.

Quân Đại Việt trước sau cộng lại đã ngót 10 vạn quân, đông hơn quân của Toa Đô vốn đã hao hụt một phần qua nhiều trận chiến. Nhưng Trần Kiện lại chỉ điểm cho Toa Đô những đường hiểm để đánh vào chỗ sơ hở của quân ta. Trần Kiện thông thuộc đường xá trong vùng nên sự chỉ điểm này rất nguy hại.

Ngày 13/3/1285, Trần Kiện tiếp tục chỉ điểm cho Toa Đô, Giảo Kỳ dẫn quân tập kích bến Phú Tân khi quân ta đang ghé thuyền vào bến. Hai bên đánh nhau một trận lớn, Chiêu Minh vương Trần Quang Khải cùng các tướng Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật, Văn Túc vương Trần Đạo Tái, Tái Thiên vương Trần Đức Việt, Chiêu Hiếu vương (không rõ tên), Đại liêu bang Hộ chỉ huy quân sĩ kiên cường chiến đấu. Quân Nguyên – Mông có ưu thế bất ngờ nên thắng thế.

Quân Đại Việt chịu một số tổn thất, Chiêu Hiếu vương và Đại liêu bang Hộ tử trận. Trần Quang Khải theo tinh thần từ đầu cuộc chiến không “đánh dốc túi” với địch, thấy rơi vào thế bất lợi, đành hạ lệnh cho toàn quân rút lui.

Nhờ sự nhanh trí của Trần Quang Khải mà quân ta không bị tổn thất quá lớn trong cuộc chiến. Tuy nhiên, quân Đại Việt ở mặt trận phía Nam đã không hoàn thành nhiệm vụ cản đường giặc tiến ra.

Toa Đô đánh thắng được Chiêu Minh vương Trần Quang Khải ở trận Phú Tân, thông đường tiến thẳng ra bắc hội quân với Thoát Hoan. Nhiều quan lại người Tống sang nương nhờ Đại Việt trước kia, nay theo hàng Toa Đô, cùng với một số quan lại và gia quyến cũng theo hàng giặc, cả thảy hơn 400 người.

Chiêu Minh vương Trần Quang Khải thất thế ém quân ở ven biển, chia quân giữ các nơi hiểm yếu chờ thời cơ. Còn bản thân Chiêu Minh vương đem một phần lực lượng quay về Thiên Trường phối hợp với vua Trần và Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn.

Toa Đô đánh thông đường ra bắc nhưng đã cạn lương thực, không thể tiếp tục giằng co với quân Đại Việt ở Thanh Hóa mà tức tốc kéo ra hội quân với Thoát Hoan, hy vọng kiếm lương ăn từ khối quân của Thoát Hoan sau chuỗi ngày gian khổ, đói khát ở Chiêm Thành và phía nam Đại Việt.

Bỏ xác nơi hoang địa

Vào mùa hạ tháng Tư năm 1285, sau khi quân Nguyên – Mông bị phản công và đại bại tại chiến trường Đại Việt, Thoát Hoan sai tướng Minh Lý Tích Ban dẫn một đoàn quân hộ tống đám hàng thần về Nguyên trong đó có Trần Kiện.

Tuy nhiên đoàn người ngựa trạm đến ải Chi Lăng thì lập tức bị thổ hào đất này là Nguyễn Thế Lộc, Nguyễn Lĩnh cho dân binh bao vây và tập kích dữ dội. Trong trận này gia nô của Trần Hưng Đạo là Nguyễn Địa Nô đã bắn chết Trần Kiện. Liêu thuộc của Trần Kiện là Lê Tắc cướp được xác chủ, cột lên ngựa, nhân đêm tối lẻn chạy về Khâu Ôn và chôn Trần Kiện ở đấy.

Thế là kết cục của một quý tộc cao cấp của nhà Trần thê thảm không chỉ ở việc bỏ xác nơi hoang địa, mà đời đời còn bị dân chúng và sử sách nguyền rủa.

Tổng Hợp: SGT Group